EYT Nedir.?

EYT(Emeklilikte Yaşa Takılanlar) 

Bu sorun ile ilgili  2022 Aralık ayıyla beraber somut adımlar atılıp 03.03.2023 trihinde yasanın yürürlüğe gireceği konuşuluyor.

Bunun üzerine EYT(Emeklilikte Yaşa Takılanlar) ile ilgili akla takılan bütün hususların cevabını bulacağınız bir yazı hazırladım.

1-EYT NEDİR,  EYT Lİ KİMLERDİR?

EYT(Emeklilikte Yaşa Takılanlar) 8 Eylül(dahil) 1999 öncesi sigorta girişi olanların çıkarılan 4447 sayılı kanunla yaş mağduriyeti yaşamaya başlamasıyla oluşan bir tanımdır.

2-EYT ŞARTLARI NELERDİR?

• SSK (4/1-a)
• 8 Eylül 1999 Öncesi:
• Kadın 20, Erkek 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 prim günü.
• Primi yetersiz olanların Kısmi emekliliği için ise 15 yıl sigortalılık süresi, Kadınlarda 50, Erkeklerde 55 yaş ve 3600 prim günü koşulunun birlikte sağlanması
• BAĞ – KUR (4/1-b)
• 1 Ekim 1999 Öncesi:
• Normal emeklilikte Kadın 20 tam yıl (7200 gün), Erkek 25 tam yıl (9000 gün) prim.
• Kadın 20, Erkek 25 yıl sigortalılık süresi
• Kısmi emeklilikte Kadın 50, Erkek 55 yaş ve 15 tam yıl (5400 gün) prim.
• 15 yıl sigortalılık süresi
• EMEKLİ SANDIĞI (4/1-c)
• 8 Eylül 1999 Öncesi:
• Normal emeklilikte kadın 20 yıl (7200 gün), erkek 25 yıl (9000 gün) hizmet
• Kadın 20, Erkek 25 yıl sigortalılık süresi
• Kısmi emeklilikte 10 yıl (3600 gün) hizmet ve 60 yaş

3-EYT KAPSAMINDA BORÇLANMALAR NELERDİR?

• Sigortalı kadınların, üç çocuğa kadar, her çocuk için çalışmadıkları sürelerin 2 yıla kadar kısmı,
• Ücretsiz doğum izinleri
• Er veya erbaş olarak silâh altında veya yedek subay okulunda geçen süreler,

• Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirilen normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri,
• Sigortalı olmaksızın yapılan 1 yıla kadar avukatlık staj süreleri,
• Sigortalıların beraatla sonuçlanan tutukluluk veya gözaltı süreleri,
• Grev ve lokavtta geçen süreler,
• Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri,
• Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden aybaşına kadar açıkta geçirdikleri süreleri,
• 13 Şubat 2011 tarihinden sonra, 4857 sayılı İş Kanunu’na göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların, kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik süreleri,
• – Sigortalı olmaksızın, 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun’a göre yurt dışına gönderilenlerin, yurt dışında resmî öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim süreleri,

• –Türk vatandaşlarının yurt dışı borçlanması

4-EYT İLE İLGİLİ DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR

A-HİZMET TESPİT DAVASI AÇABİLİRSİNİZ

• 8 Eylül 1999 dan önce sigorta girişiniz var ancak prim yatmadığı durumlarda ilk olarak işverenizle görüşüp bir sonuç alınmadığında ise hizmet tespit davası açabilirsiniz.

B- ASKERLİK BORÇLANMASININ BAŞKA BİR ÖNEMİ

• Eyt nin 2023 yılının başında yürürlüğe girdiğini  düşünürsek 98-99 yılı girişi olan kişiler sigortalılık süresini dolduramadığından ilk planda emekli olamayacaklar.
• Askerlik süresi kadar borçlanmayla durumunuz değişebilir.
• Askerliğinizi sigorta girişinizden önce yaptıysanız Askerlik Süresi kadar sigorta girişinizi geriye çeker  ve EYT li olabilirsiniz.

  C- 18 YAŞ ÇOK ÖNEMLİ

• 18 yaşından önce sigorta girişiniz yapılmış olabilir(bundan önce adınıza yatan primler sayılıyor sadece sigortalılık süresi 18 yaşından başlar) ancak 18 yaşından itibaren sigortalı olduğunuz süre baz alınır.

    D- KISMİ EMEKLİLİK

• 5000 günü SGK lı olarak 9000 günü Bağkur lu olarak doldurmanız çok zor ise kısmi emeklilik değerlendirilebilir.
• Kadınlarda 50 yaş Erkeklerde 55 yaş şartını unutmayalım.

 E- SON 7 YIL 1261 GÜNÜN ÖNEMİ

• Emeklilik dilekçenizi verdiğiniz güne kadar yatan primlerinizin son 7 yılındaki hangi sigorta kolundan daha fazla yatmışsa oradan emekli olursunuz.
• Yani 1261 gün nereden priminiz varsa son 7 yılda oradan emekli olursunuz.

5-EYT LİLERİN KANAYAN YARASI ABO(AYLIK BAĞLANMA ORANI)

• 2000 öncesi %76
• 1 Ocak 2000-30 Eylül 2008 arası %65
• 1 Ekim 2008 sonrası %50

Deyim yerindeyse Emekli Maaşlarının pul olmasının nedeni diyebiliriz.

Bu sadece EYT liler için değil emekli olacak herkes için büyük sorun

6-STAJ MAĞDURİYETİNİN ÇÖZÜM YOLLARI

• Staj döneminde çalışırken sigorta girişi yapılmış olanların sigortalılık başlangıcı staj süresindeki giriş olarak kabul edilmiyor.
• Sigorta girişinin staj başlangıcı sayılması veya borçlanılma hakkının verilmesiyle 1.5 milyona  yakın insanın mağduriyetini ortadan kaldıracaktır

7-DOĞUM BORÇLANMASI İLE ÇÖZÜM YOLLARI

• Doğum borçlanması için doğum yapan annenin sigortalı olma şartı aranmakta.
• Talep edilen bu şartın aranmayıp doğum borçlanmasının yapılması.

8-EYT Lİ OLMAYIP NE YAPARSANIZ EYT Lİ OLURSUNUZ

Aşağıda yer alan borçlanmaları yaptığınız takdirde Eyt li değilseniz bile EYT li olma şansınız var.

• ASKERLİK BORÇLANMASI
• STAJ YAPAN KADINLARIN DOĞUM BORÇLANMASI
• YIPRANMA PAYI 5510 SAYLI KANUNUN 40.MADDESİ
• AVUKATLARIN STAJDA GEÇEN SÜRELERİ
• FİİLİ HİZMET TESPİT DAVASI

9-EYT Lİ OLANLAR ŞARTLARI SAĞLADIKLARI DURUMLARDA ÇALIŞTIKLARI İŞYERLERİNDEN AYRILMAK ZORUNDA MIDIR?

Böyle bir zorunluluk söz konusu değil.

Siz istemedikçe iş sözleşmeniz fesih edilemez.

10-BAKANIN AÇIKLAMALARI

Bir televizyon kanalında Sayın Çalışma Bakanı Borçlanmaların sigorta girişini geriye çekmeyeceğini söyledi.

Ancak böyle bir şey söz konusu değil.

5510 sayılı kanunun 41.Maddesi net bir şekilde bazı borçlanmaların sigorta girişini geriye çekeceğini belirtiyor.

MADDE 41- Bu Kanuna göre sigortalı sayılanların;

a) (Değişik: 10/9/2014-6552/43 md.) Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalı kadının, üç defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla borçlanılacak sürelerde uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı sayılmaması ve çocuğunun yaşaması şartlarıyla talepte bulunulan süreleri,

b) Er veya erbaş olarak silâh altında veya yedek subay, yedek astsubay okulunda geçen süreleri,[1]

c) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında olanların, personel mevzuatına göre aylıksız izin süreleri,

d) Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri,

e) Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri,

f) Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri,

g) Grev ve lokavtta geçen süreleri (…)[2],

h) Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri,

ı) Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreleri,

i) (Ek: 13/2/2011-6111/30 md.) Bu bendin yürürlüğe girdiği tarihten sonraki sürelere ilişkin olmak üzere, 4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların, kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik süreleri,

j) (Ek: 4/7/2012-6353/37 md.) Sigortalı olmaksızın, 8/4/1929 tarihli ve 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanuna göre yurt dışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanların, yurt dışında resmî öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmı,

kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları ve talep tarihinde 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın %32'si üzerinden hesaplanacak primlerini borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödemeleri şartı ile borçlandırılarak, borçlandırılan süreleri sigortalılıklarına sayılır. (Ek cümle: 13/2/2011-6111/30 md.) (i) bendi kapsamında borçlanılacak sürelere ilişkin genel sağlık sigortası primlerinin ödenmiş olması halinde, genel sağlık sigortası primi ödenmiş bu sürelere ilişkin borçlanma tutarı %20 oranı üzerinden hesaplanır.

Bir ay içinde ödenmeyen borçlanmalar için ise yeni başvuru şartı aranır. Primi ödenmeyen borçlanma süreleri hizmetten sayılmaz. Borçlanma sürelerinin ne şekilde belgeleneceğini belirlemeye Kurum yetkilidir.

Bu Kanuna göre tespit edilen sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler için borçlandırılma halinde, sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürülür. Sigortalılık borçlanması ile aylık bağlanmasına hak kazanılması durumunda, ilgililere borcun ödendiği tarihi takip eden ay başından itibaren aylık bağlanır.

Sonuç:23 yıllık mağduriyet 2023 yılının başında ortadan kalkacak gibi duruyor.

Umarım bu düzenlemeden sonra da Sosyal Güvenlik Reformu yapılır.

11-EYT LİLERİN KIDEM TAZMİNATI İLE İLGİLİ BİLMESİ GEREKENLER

Eyt de artık geri sayım başladı .İşverenler özellikle son zamanlar da kıdem tazminatın yüküyle ilgili serzenişlerini dile getirmeye başladılar.

Kıdem tazminatına hak kazanacakların bilmesi gereken hususlardan bahsetmek istiyorum.

• Tazminatın fesih(iş ilişkisinin bitmesi) tarihinde ödenmesi gerekir.
• Fesih tarihinde ödenmediği durumlarda gecikmeler için mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanır.
• Taraflar aralarında anlaşmak kaydıyla her zaman hak kazanılan kıdem tazminatının taksitler halinde ödenmesini kararlaştırabilirler.
• Taksitlerin zamanında ödenmesi durumunda faiz söz konusu olamaz.
• Ancak taksitlerin bir ya da bazılarının gününde ödenmemesi durumunda, hak kazanılan kıdem tazminatının tamamı için fesih tarihinden itibaren faiz talebinde bulunulabilir.

Sonuç:23 yıllık mağduriyet 2023 yılının başında ortadan kalkacak gibi duruyor.

Umarım bu düzenlemeden sonra da Sosyal Güvenlik Reformu yapılır.

[1] 25/6/2019 tarihli ve 7179 sayılı Kanunun 62 nci maddesiyle; bu bende “yedek subay” ibaresinden sonra gelmek üzere “, yedek astsubay” ibaresi eklenmiştir.

[2] 17/4/2008 tarihli ve 5754 sayılı Kanunun 67 nci maddesiyle; bu arada yer alan “ve Kurumca kabul edilecek sektörel veya genel ekonomik kriz dönemlerinde işvereni tarafından ücretsiz izinli sayılanların, her yıl için 3 ayı geçmemek üzere bu süreleri” ibaresi yürürlükten kaldırılmıştır